L’Île d’Enfer / Vítiseyjan chap.4/fjórði 4

Posted On 1 mai 2020

LA CHEVAUCHÉE DANS LA TEMPÊTE

a longue, l’abominable étape ! Nous laissons sur la gauche la Montagne Bleue et coupons à travers les roches éruptives, puis soudain, sans raison, le désert de cendres et de pierres.
Les chevaux butent, s’enfoncent, se dégagent d’un coup de reins, s’enfoncent, butent, se dégagent…
Pas une touffe d’herbe ; rien ici de vivant, ni sur la terre, ni dans le ciel. Pas un insecte ne rôde, pas un battement d’aile.
Nous descendons, au pas, la vallée de la mort.

A l’horizon, une chaîne de montagnes. Pas à pas, mètre par mètre, nous allons vers elle avec l’espoir secret que, du haut du col, nous changerons de paysage.
La descente, le cheminement au creux de la vallée, la remontée du mont chauve… Au sommet, nous apercevons à nos pieds l’immensité désertique.
Mornes heures où la désolation de la nature courbe nos âmes. Nous ne reverrons jamais le pays du soleil, les eaux jaseuses qui bordent la prairie, le fuseau des peupliers qu’un vent très doux incline vers le sol.
Vignes de mon village, vignes feuillues, vignes aux ceps tordus, vignes lourdes de grappes, un mirage vous dresse devant mes yeux : la plaine est écrasée de soleil, dans les platanes il y a des cris stridents de cigales, et, là-bas, l’étang et la mer se joignent dans une étreinte bleue.
Un nouveau col et c’est encore le déroulement infini de la terre maudite.
C’est une symphonie grise : gris de la cendre, gris des cailloux, gris de mes pensées.
Le morne balancement du poney qui me porte m’assoupit et m’endort. Il semble que je descends aux rives fatales, île d’enfer, pays du diable.
Je m’enlise dans la mort, lourd du poids de tous mes péchés.
Quel archange blond fendra la nue d’un coup d’aile et m’emportera frémissant vers les hauteurs inaccessibles des buts enfin atteints, des rêves enfin réalisés ?

Nous marchons depuis sept heures, depuis sept heures devant nous s’ouvre le désert. Il s’ouvre et se referme sur nous.
J’ai voulu m’arrêter, mais les poneys, têtus, ont poursuivi leur chevauchée exaspérée.
Suis-je seulement sur la bonne route ? Einar, guide, ne guide rien du tout. Il est affalé sur sa bête, le front barré par la peur indicible qui le mord aux entrailles.
Comme moi, il songe aux enfers. L’épouvante s’inscrit sur son visage, et dans son âme se lève la crainte atavique des Trolls et des Géants.
Et, dans son cerveau, il évoque Odin, qui a ordonné et gouverne le monde, Odin, fils de Borel, fils de Besla, qui protège les hommes courageux et les accueille au Walhalla.
A l’instant même, deux immenses corbeaux coupent notre route ; ils rament l’air de leurs ailes pesantes et passent en croassant.
Einar reconnaît en eux les deux compagnons inséparables du Vieux Dieu : Hugin, la réflexion, et Munin, la mémoire.
Et, poussant du talon son cheval, il le presse, flanc contre flanc, avec le mien, et dans un chuchotement il me dit sa crainte et son espoir:
Odin, dans le Valaskjalf, nous guette ; il est sur son trône d’argent pur que les poètes appellent Hlidskjalf. De ce trône, il voit le monde entier et surveille ses trois épouses : Iord, la terre inhabitée ; Frigg, la terre cultivée ; et Ring, la terre engourdie par l’hiver.
Nous traversons le domaine d’Iord, mais le Dieu nous garde, les deux corbeaux qu’il nous a envoyés en sont la preuve irréfutable.
Du reste, c’est aujourd’hui jeudi : Torsdag, le jour de Thor, et, si son père Odin nous oubliait, le terrible massacreur des Géants et des Trolls ceindrait son baudrier de vaillance, lequel double sa force – ainsi que chacun sait – et brandissant sa massue, Mjoelne, il foudroierait les monstres de l’enfer.

Mais Thor ne sera pas obligé de quitter son palais de Bilskirne dans le royaume de Trudvâng, car, du haut du mont, j’aperçois enfin la fin de nos misères. A nos pieds, voici la tache verte d’une prairie. Là-bas est le baer, là-bas est le repos.
Les chevaux, comme nous, ont vu. Ils partent au galop, dévalant le flanc de la montagne presque à pic par des sentiers où n’iraient pas les chèvres.
Un vent du diable nous accueille sur ce versant. Le froid est intense, mais on néglige sa morsure. Là-bas la prairie, là-bas le baer, là-bas le repos…

Hélas ! entre le baer et nous il y a le Laxardulr. Du sommet c’était un mince fil coulant dans la vallée ; sur la rive, c’est un fleuve qui gronde.
Des terres fangeuses le protègent. Les chevaux prennent un bain de boue… le vieux poney patauge, flaire, cherche, et le voilà qui nage en plein courant.

Au milieu du fleuve, un îlot, où croissent quelques herbes ; les poneys s’arrêteraient volontiers, mais, glacés, transis, ruisselants, nous les poussons à l’eau.
Soixante mètres de nage et nous voici sur l’autre bord.
Un galop nous amène devant l’église de Thvéra. Inutile de songer à atteindre Einarstadir aujourd’hui. Il y a treize heures que nous sommes à cheval.
Du reste, le pasteur est là, debout, sur son seuil, qui nous attend et nous accueille.

Sans songer à manger, mon chien mouillé et frissonnant s’endort en boule sur le meilleur fauteuil de notre hôte. Je n’ai pas eu le courage de le chasser, moi qui, ruisselant, enlève mes bottes, le dos confortablement calé par l’édredon d’eider qui recouvre le lit.

Le pasteur de Thvéra vit seul entre son baer et la maison de Dieu. C’est un vieillard à la face lépreuse, aux mains gonflées et molles. Il s’informe longtemps des mœurs de mon pays, tandis que nous puisons tous trois, Einar, lui et moi, non dans le même plat, mais au même poisson : un flétan séché que nous effilochons avec conscience.
Einar dépouille un filet, moi l’autre, le servant du Seigneur fait ses délices de la tête.
– Il y a, me confie-t-il, vingt-sept morceaux désirables dans une tête de flétan. « Tenez, celui-ci… Et, du pouce il arrache un court filament derrière l’oreille… Celui-ci, on le nomme « la langue de la vieille. »… Et les yeux fermés, il avale le morceau avec un émoi religieux.

La veillée passe, rapide. Je laisse Einar et notre hôte en tête à tête.
Tête-à-tête qu’ils ont mis à profit. Au matin tous deux ont un air guilleret.
Tandis qu’Einar recoud une sangle, je mets un fer au pied gauche avant de mon poney.
Le pasteur soutient, sur ses genoux, le sabot de la bête, cependant qu’au couteau je gratte et enlève la corne.
Et tandis que, un à un, je cloutais, le vieillard m’a fait une étrange confidence :
– Où avez-vous couché hier ?
– A Rejkjahlid.
– Ah !
Et le pasteur branle sa tête eczémateuse, puis il dit avec un ton de mépris incommensurable :
– Le paysan… c’est un ivrogne !
– …
– Il boit de l’alcool à brûler.
Il prend un temps, puis il ajoute comme à regret :
– …Et il en est avare !
Je ne saurai jamais si le digne homme réprouvait le paysan « parce qu’il buvait de l’alcool à brûler » ou parce qu’il ne lui en donnait pas.

REIÐTÚRINN Í STORMINUM

Langur og hræðilegur áfangi! Við höfum Bláfjall á vinstri hönd og förum þvert á hraungrjótið, og í einu vetfangi erum við óvænt komnir í eyðimörk, eyðimörk úr ösku og grjóti.
Hestarnir hnjóta, sökkva í, rykkja sér upp, sökkva í aftur, hnjóta, losa sig…
Hvergi er stingandi strá, ekkert kvikt, hvorki á jörðu né himni. Ekki skorkvikindi á ferli, enginn vængjaslög.
Við förum fetið eftir dal dauðans.

Fjallgarður er úti við sjóndeildarhring. Fet fyrir fet, metra fyrir metra nálgumst við hann í leyndri von um, að þegar upp á hann sé komið breytist landslagið.
Við þokumst á hægagangi ofan í botn dalsins, förum síðan upp eftir beru fjalli… Þegar við erum komnir efst upp, blasir víðáttumikil auðnin við fyrir neðan okkur.
Þungbærar stundir, þegar sálin kiknar undan eyðisvip náttúrunnar. Aldrei sér hún aftur land sólarinnar, hjalandi vötn sem líða um sléttuna, asparboli sem ljúfur andvari sveigir að jörðu.
Vínviður þorpsins míns, laufgaður vínviður, vínviður með snúna teinunga, vínviður þungur af þrúgum, ég sé þig fyrir mér í hillingu : sólin bakar sléttlendið, frá hlynunum berst skrækjutíst í engisprettum, og niður frá sameinast tjörn og haf í bláum faðmlögum.
Ný hæð, og enn er það sama endalausa, fordæmda, landið.
Það er grá hljómkviða: grámi ösku, grámi grjóts, grámi hugsanna minna.
Þunglamalegt göngulag hestsins sem ber mig vaggar mér og svæfir mig. Það er einsog ég sé á leið ofan af örlagaströnd, að eyju vítis, landi djöfulsins.
Ég sekk í dauða, þungur af fargi synda minna.
Hvaða bjartur erkiengill myndi svipta sundur skýinu með einu vængjaslagi og bera mig titrandi til efstu hæða þess takmarks sem loks hefur náðst, þeirra drauma sem loks hafa ræst ?

Í sjö klukkustundir höfum við verið á ferð, í sjö klukkustundir hefur auðnin opnast okkur. Hún opnast okkur og lokast á okkur.
Ég hefði viljað nema staðar, en hestarnir halda þrjóskir áfram æðislegri göngu sinni.
Erum við annars á réttri leið ? Einar leiðsögumaður stjórnar engu lengur. Hann er samanfallin á hesti sínum, andlitið stjarft af ósegjanlegum ótta sem nagar hann innan.
Einsog ég hugsar hann um vítið. Svipur hans er markaður skelfingu og í sál hans vaknar hræðsla forfeðranna við álfa og tröll (1).
Í huga sér kallar hann fram Óðinn sem ákvarðað hefur heiminn og stjórnar honum, Óðinn, son Bors og Bestlu, hann sem verndar hrausta menn og veitir þeim viðkomu í Valhöll.
Á samri stund fljúga tveir gríðarstórir hrafnar í veg fyrir okkur. Þeir blaka þungum vængjum og fara krunkandi hjá.
Einar kannast við tvo óskiljanlega förunauta guðsins forna : Huginn, hugurinn, og Muninn, minnið.
Og hann rekur hælana í síður hesti sínum, ríður við hlið mér og hvíslar að mér ótta sínum og von sinni :
Óðinn hefur auga með okkur úr Valaskjálfi. Hann situr þar í hásæti sínu úr skíra gulli, því sem skáldin nefna Hliðskjálf. Úr þessu hásæti sér hann yfir heim allan og gætir þriggja kvenna sinna : Jörð, óbyggt land, Frigg, ræktað land, og Rindur, jörð í vetrardvala.
Við förum yfir ríki Jarðar, en guðinn gætir okkar, um það eru óræk vitni hrafnarnir tveir sem hann hefur sent okkur.
Auk þess er í dag fimmtudagur : Þórsdagur, dagur Þórs, og ef Óðinn faðir hans gleymdi okkur þá mundi sá skelfilegi slátrari jötna og trölla girða sig meingjörðum sem tvöfalda afl hans – einsog allir vita – bregða á loft hamrinum Mjölni og mala méli smærra ófreskjur helvítis.

En Þór þarf ekki að fara úr höll sinni, Bilskirni, í ríki sínu, Þrúðvangi, því ofan af háfjallinu sé ég loks fyrir endann á þrengingum okkar. Fyrir neðan okkur er grænn engjablettur. Þarna er bær, þarna er áningarstaður.
Hestarnir hafa einnig komið auga á hann. Þeir taka á sprett og hendast ofan snarbratta fjallhlíðina eftir troðningnum, þar sem geitur kæmust varla um.
Gerningaveður tekur á móti okkur í hlíð þessari. Kuldinn er nístandi, en við látum sem við finnum ekki bit hans. Þarna niðurfrá er bithagi, þarna niðurfrá er bær, þarna er hvíldin…

Því miður! Milli okkar og bæjarins er Laxárdalur. Ofan af fjallinu var til að sjá einsog mjór árstraumur í dalnum. Þegar við komum á bakkann, er þar dunandi fljót.
Forarsvæði eru því til verndar. Hestarnir fá leðjubað… Gamli klárinn veður áfram, hnusar, leitar, og þarna syndir hann í miðjum straumnum.

Í miðri ánni er eyja lítil, þar sem vex nokkuð gras. Hestarnir mundu fegnir vilja staðnæmast þar, en við erum hríðskjálfandi af kulda og bleytu og knýjum þá áfram í vatnið.
Eftir sextíu metra sund komum við að hinum árbakkanum.
Hestarnir bera okkur hratt að kirkjunni að Þverá. Það er ekki til neins að láta sig dreyma um að komast til Einarsstaða í dag. Við erum búnir að vera þrettán stundir á hestbaki.
Þar að auki stendur presturinn (2) í dyrunum og býður okkur í bæinn.

Í stað þess að hugsa um mat hringar hundurinn minn sig upp, blautur og skjálfandi, og sofnar í besta stól gestgjafa okkar. Ég hafði ekki brjóst í mér til að reka hann þaðan, ég sem tók af mér stígvélin rennandi blautur og hallaði mér þægilega á æðardúnssængina sem í rúminu var.
Presturinn (3) á Þverá býr einn í húsi sínu og húsi guðs. Hann er gamall maður með líkþrárandlit, hendur uppblásnar og mjúkar. Hann spyr mikið um siðvenjur í landi mínu á meðan við allir þrír, Einar, hann og ég, fáum okkur bita, ekki af sama fatinu, heldur af sama fiskinum : hertri lúðu sem við plokkum samviskusamlega.
Einar rífur sér eina lengju, ég aðra, þjónn drottins smjattar á hausnum.
– Hann trúir mér fyrir því, að það séu tuttugu og sjö eftirsóknarverðir bitar í lúðuhausnum. Sjáið þér þennan… og með þumalfingrinum rífur hann lítinn bita aftan við eyrað… þessi er kallaður “kerlingartunga”… Og hann gleypir bitann lokuðum augum í trúarlegri hrifningu.

Kvöldvakan er fljótt liðin. Einar og gestgjafi okkar sitja áfram á tali, þegar ég geng til hvílu.
Þeir nutu vel samtalsins. Morguninn eftir voru þeir glaðklakkalegir á svip.
Meðan Einar rimpar saman gjörð, negli ég skeifu undir vinstri fót á hesti mínum.
Presturinn heldur hófi hestsins á hné sér meðan ég tálga og skef hornlagið.
Og meðan ég negli hóffjaðrirnar eina og eina í senn, fer gamli maðurinn að tala við mig skringilegt trúnaðarmál :
– Hvar gistuð þið í gær ?
– Í Reykjahlíð.
– Á !
Og klerkur hristir sitt húðveika höfuð, segir síðan í óviðjafnalegum fyrirlitningartóni :
– Bóndinn þar… hann er fylliraftur !
– …
– Hann drekkur kogara.
Hann þegir um stund, bætir síðan við einsog með eftirsjá:
– … Og hann er nískur á hann !
Ég fæ aldrei úr því skorið hvort sá virðulegi klerkur lá bóndanum á hálsi fyrir það, að hann drakk kogara, eða fyrir það, að hann gaf honum ekki af honum.

1.Þessi hugmynd um ótta fylgdarmannsins kann að sýnast allfáránleg í augum Íslendinga, en þess ber þó að gæta, að erfitt er fyrir nútímamenn, vana bílvegum, að gera sér ferð sem þessa í hugarlund, og auk þess er höfundur að skálda fyrir franska lesendur. Leiðin, sem þarna er um að ræða, er ekki á þeim slóðum sem þjóðvegurinn liggur nú, heldur var farið yfir Hólasand, gróðurvana svæði með roksandi á köflum. Þá hefur verið komið niður hjá Þverá í Laxárdal.

2. Enginn prestur var á Þverá. Hann var á Grenjaðarstað.

3. Að sögn kunnugra getur lýsingin á húðsjúkdómi mannsins ekki átt við bóndann sem þá bjó á Þverá. Fjarri fer því einnig, að bóndinn sem þá var í Reykjahlíð hafi verið drykkjumaður. Hér ríkir því skáldskapurinn einn.

Lire la suite – chap 4a / framhald textans fjórði 4a

Add a Comment